'Ga er niet vanuit dat dit het was'

Een recent onderzoek gaf aan dat 1 op de 5 werkgevers weer volledig terug wil naar werken op kantoor. Een groot deel gaf de voorkeur aan hybride werken met verplichte aanwezigheid op bepaalde dagen. Wat denk jij dat er gaat gebeuren?

‘Het voelde soms misschien anders, maar de afgelopen periode van thuiswerken duurde natuurlijk maar relatief kort: ruim een jaar. Bovendien bleef er voortdurend perspectief aanwezig op een einde van de bijzondere tijd en een terugkeer naar normaal. We gingen een beetje open, toen weer een beetje dicht, beetje open, beetje dicht. Het duurde niet zó lang dat mensen zich volledig gingen aanpassen. Daarom denk ik dat we voor een groot deel weer teruggaan naar zoals het was.’

Veel minder thuiswerken dus?

‘Nou ja, het is ook afhankelijk van de beroepsgroep. Waar in dit debat weinig aandacht voor is, zijn de vakkenvullers, de heftruckchauffeurs, de stukadoors. Die moeten gewoon op locatie zijn. Als die weer op pad zijn, dan schieten mogelijk ook veel anderen weer terug in het oude patroon. En die anderen dat zijn de kenniswerkers, de veelal hoogopgeleide professionals, de accountants, advocaten en ambtenaren. Omdat Nederland een servicegerichte economie is, hebben we veel kenniswerkers die nu online actief zijn. Zij zullen wel meer gaan thuiswerken dan voor de crisis. Maar ook dan moeten we niet onderschatten hoe wij als sociale wezens toch het liefst elkaar willen opzoeken.’

Wat zijn de voordelen van werken op kantoor?

‘Creativiteit ontstaat vooral tijdens contactmomenten. Dus veel minder in een Zoomcall, maar als je elkaar tegenkomt in de gang, als je nog even een praatje maakt op de parkeerplaats of tijdens een praatje-prut bij het koffieapparaat. Bovendien is thuiswerken in een studentenkamer of met kinderen om je heen allesbehalve ideaal. Mensen willen die sociale momenten met collega’s of relaties gewoon weer hebben.’

En wat zijn dan de voordelen van thuiswerken?

Interview gaat hieronder verder.

Zou je ondernemers aanraden om medewerkers meer autonomie te geven?

En wat zijn dan de voordelen van thuiswerken?

‘Ik zag laatst een onderzoek onder kenniswerkers. Dit waren de belangrijkste voordelen die zij noemden: Ik bespaar op reistijd. Ik kan mijn eigen eten en drinken nuttigen. Ik kan dichtbij familie en vrienden blijven. Ik kan pauze nemen wanneer ik wil en ik heb meer regie over mijn eigen werkdag. Dat laatste is volgens mij het belangrijkste. Als je thuiswerkt, heb je vrijheid en autonomie. Je wordt niet meer op de vingers gekeken. Autonomie is een van de belangrijkste psychologische behoeftes van de mens.’

Zou je ondernemers aanraden om medewerkers meer autonomie te geven?

‘Absoluut. We weten uit onderzoek dat veel mensen het fijn vinden als je ze zelfregie geeft. Je geeft ze daarmee ook vertrouwen. Dan kunnen ze zelf wat meer hun tijd indelen, iets ondernemen, zonder dat er iemand over hun schouder staat mee te kijken. Dan is er meer werkplezier en dus ook minder stress en verzuim.’

Hoe moeten ondernemers dat doen?

‘Dat betekent dat leidinggevenden hun mensen wat meer moeten loslaten. Precies wat ze al moesten doen tijdens de coronacrisis. En dat is voor sommige ondernemers, maar ook voor leidinggevenden, een lastige. Controle houden, geen fouten maken en mensen laten werken volgens vaste procedures vinden velen juist prettig.’

Wat zou je deze ondernemers dan aanraden?

‘Toch proberen los te laten en aan mensen autonomie te geven. Ik ben een groot voorstander van intern ondernemerschap. Dat houdt in dat je mensen faciliteert en motiveert om hun eigen werk in te delen en kansen te kunnen oppakken die ze zien. Hoe mooi zou het zijn als je als ondernemer deze periode oppakt om te herijken, zodat je mensen structureel meer autonomie geeft. Je steunt ze met middelen en je geeft ze vertrouwen, richting en kaders. Maar daarbinnen is iedereen vrij om creatief en innovatief te zijn. Dat levert meer efficiëntie, betere producten, vernieuwing, tevreden medewerkers en klanten en dus meer winst op.’

Hoe kunnen ze dat concreet doen?

Interview gaat hieronder verder.

Hoe kunnen ze dat concreet doen?

‘De leidinggevenden zijn van groot belang, wil je als organisatie ondernemend werkgedrag stimuleren. We weten uit onderzoek dat transformationeel en coachend leiderschap daar goed bij past. Dit houdt in dat de leidinggevende inspireert en motiveert. Er zijn talloze trainingen en programma’s op dit terrein te vinden. Maar begin eerst eens een gesprek met elkaar of met een externe partij. Discussieer over wat je met alle mensen uit je organisatie wilt bereiken. Waar sta je voor? Wie wil je zijn in de toekomst?  Vervolgens is het van belang om te zien wat je visie is op intern ondernemerschap en wat je van iedereen verwacht en ook welke middelen je daarvoor ter beschikking stelt. Er is nog zo veel ondernemend potentieel in organisaties dat niet wordt aangesproken en dat is jammer. Vaak is het probleem dat een ondernemer het idee heeft dat hij of zij het zelf allemaal veel beter kan. Van dat idee moet je af. Probeer eerst eens een klein stukje los te laten en kijk wat het je brengt.’

Hoe kun je creativiteit op afstand stimuleren?

‘Je hebt allerlei online hulpmiddelen: online jamboards, whiteboards. Maar belangrijker: we gaan nu naar een situatie toe waarin we weer met elkaar kunnen zijn. Kijk hoe je bedrijf efficiënter kan omgaan met werkoverleg en vergaderingen. In heel veel bedrijven wordt te veel vergaderd. Als je de helft daarvan skipt, dan houd je tijd over. Geef die tijd aan je mensen. Niet om niks te doen, maar om op een manier die voor hun inspirerend is, na te denken over wat ze zouden willen verbeteren aan het bedrijf. Vraag mensen hoe ze inspiratie krijgen. De een krijgt het misschien tijdens een online sessie, maar een ander onder de douche of als hij in de tuin staat te werken. Geef mensen dat moment en zeg: om 12 uur hebben we even contact en wisselen we onze ideeën uit. Probeer het eens anders te doen. Blijf niet vastzitten in een stramien.’

Wat is een valkuil voor ondernemers tijdens deze transitie?

‘Het geheugen van de mens is kort, ben ik bang. Wat we het afgelopen jaar hebben meegemaakt, is echt heel uitzonderlijk. Een virus, dat nog nooit iemand had gezien, legt de hele wereldeconomie plat. Het brengt onze naasten in de problemen en leidt tot vele doden. Dat is niet niks. Toch denk ik dat we het volgend jaar voor een groot deel vergeten zijn. Zeker als ik zie hoe druk het nu weer is in de stad en op de snelweg. Ga er niet vanuit dat dit het was. Als er straks iets in het klimaat gebeurt, dan raakt ons dat allemaal. Ga er nooit vanuit dat het jou niet kan raken. Deze keer maakten de supermarkten en internetbedrijven grote winsten. Maar voor hetzelfde geld zijn die de volgende keer de pineut. Dus denk in scenario’s. Wees voorbereid. En praat niet óver je mensen, maar mét ze. Zij kennen je bedrijf door en door. Vaak hoor je dan de beste ideeën.’